حسابداری پیمان های بلندمدت در استاندارد شماره 9 حسابداری ایران در خصوص درآمد پیمان،مخارج پیمان،تغییر دربرآوردها و افشائیات آن مطالبی را ارائه کرده است.
پیمانی بلند مدت است که برای طراحی ،تولید یا ساخت یک دارایی منفرد قابل ملاحظه یا ارائه خدمات منعقد می شود و مدت زمان لازم برای تکمیل پیمان چنان است که فعالیت پیمان در دوره های مالی متفاوت قرار میگیرد.
علی الحساب های پیمان ،مبالغی است که به طور موقت در قبال صورت حساب های صادره در دست بررسی دریافت می شود.
سایر دریافت های پیمان،اقلامی است که ماهیت علی الحساب نداشته لیکن در قبال پیشرفت کار دریافت می شود و دربرگیرنده آن بخش از مبالغ پیش دریافت است که کار مربوط به آن تا تاریخ صورت وضعیت مالی انجام شده است.
مبالغ دریافتی بابت پیشرفت کار نیز مبالغ قابل دریافت که بابت صورت حساب های صادره در حساب ها منظور شده است.
هر گاه پیمان بلندمدت از چند بخش جداگانه تشکیل شده باشد،در صورت تحقق شرایطی از جمله:
- 1-در مورد هر بخش پیشنهاد قیمت جداگانه ای ارائه شده باشد
- 2-مذاکرات هر بخش به طور جداگانه صورت گرفته و طرفین پیمان حق قبول یا رد آن بخش را داشته باشند
- 3-درآمدها و هزینه های هر بخش به طور جداگانه قابل تشخیص باشد ،عملکرد هر بخش باید به عنوان پیمانی جداگانه در نظر گرفته شود.
در صورت تحقق شرایطی که عنوان می شود، گروه پیمان ها را اعم از این که دارای یک یا چند کارفرما باشد،باید به عنوان یک پیمان واحد تلقی کرد:
1-گروه پیمان ها به عنوان یک مجموعه مورد مذاکره قرار گرفته باشد
2-وابستگی پیمان ها به یکدیگر به گونه ای باشد که در عمل بخشی از یک پروژه سودآور را تشکیل دهد
3-پیمان ها به طور همزمان یا متوالی اجرا شود.
درآمد پیمان باید در برگیرنده مواردی همچون:
1-مبلغ اولیه درآمد که در پیمان مورد توافق قرار گرفته باشد
2-تغییر در زمان کار پیمان،ادعا و سایر دریافت های تشویقی در ارتباط با عملیات پیمان،تازمانی که احتمال رود این موارد منجر به درآمد گردد و این موارد را بتوان به گونه ای قابل اتکا اندازه گیری کرد.
مخارج پروژه های پیمان را از نظر حسابداری می توان به دو گروه کلی تقسیم کرد.
ارتباط بعضی مخارج با پروژه کاملا روشن است و ابهام ندارد مثلا پروژه سد سازی ،مخارج مواد و مصالح مصرف شده در سد و همین طور مخارج نیروی کار مختص پروژه بدون ابهام قابل ردیابی به پروژه است.
پیمانکار مخارج دیگری را نیز انجام میدهد که برخلاف مورد اول قابل ردیابی به پروژه نیست. مثلا پیمانکار از وسایل نقلیه خود در پروژه های مختلف استفاده کند،یا یک مدیر ممکن است چند پروژه را همزمان مدیریت کند.
روش های حسابداری پیمان های بلندمدت در استاندارد شماره 9 حسابداری را میتوان به دو روش تکمیل کار و درصد پیشرفت کار عنوان کرد.
تفاوت اصلی این دو روش در زمان شناسایی درآمد است.
در روش تکمیل کار،درآمد پس از تکمیل عملیات موضوع پیمان شناسایی می شود اما در روش درصد پیشرفت کار،درآمد در هر دوره حسابداری متناسب با پیشرفت کار شناسایی می شود.
روش تکمیل کار، عملکرد یک شرکت را در دوران اجرای عملیات پیمانکاری به نحو مطلوب نشان نمی دهد.در استاندارد یاد شده روش تکمیل کار پذیرفته شده نیست.
صورت وضعیت ها معمولا ماهانه تهیه و پس از تایید مهندس مشاور برای کارفرما ارسال می شود.صورت وضعیت هم شامل کارهای انجام شده و هم دربرگیرنده مصالح پای کار است.
صورت وضعیت های صادر شده طی دوره پیمان جنبه موقت و علی الحساب دارد.کارفرما در صورت تایید صورت وضعیت،خالص آن را،پس از کسر کسورات مربوط،به پیمانکار می پردازد.
کسورات اصلی صورت وضعیت شامل: بیمه، سپرده حسن انجام کار، اقساط پیش دریافت است.
