اصطلاحات حسابداری

برای حرفه ای شدن در حسابداری بایستی ابتدا با مهمترین اصطلاحات حسابداری آشنا شویم. در این مقاله سعی بر آن شده است که برخی از این تعاریف را بیان کنیم.

1- (دارایی) Assets

اولین اصطلاح حسابداری که با آن آشنا می شویم دارایی می باشد. کلیه اموال و حقوقی که دارای ارزش پولی باشند. به عبارتی دیگر دارایی، جمع بدهی و سرمایه است.

دارایی ها ممکن است عینی و مشهود باشند مثل زمین، ساختمان، موجودی نقدی و موجودی کالا یا به صورت حقوق مالی و امتیازات غیرقابل رویت مثل سرقفلی و مطالبات از اشخاص.

(دارایی‌ های ثابت) Fixed Assets

دارایی مشهودی که یک شرکت در اختیار دارد و برای بلند مدت خریداری و در عملیات خود برای درآمدزایی از آن استفاده می شود.

دارایی‌ های ثابت معمولا در ترازنامه و تحت عنوان املاک، ماشین‌آلات و تجهیزات ثبت می‌شوند. این نوع دارایی ها دارای ماهیتی دائمی یا نسبتاً ثابت هستند. ضمنا به دارایی های سرمایه‌ای (Capital Assets) نیز مشهورند.

(دارایی جاری) Current Assets

دارایی جاری به مجموعه دارایی‌ هایی اطلاق می شود که در قالب دارایی نقد می باشند. همچنین می توان آنها را به طور مستقیم و آسان به دارایی نقد تبدیل کرد دارایی جاری می‌گویند. مانند: بانک‌ها، صندوق، تنخواه گردان، پیش پرداخت ها، حسابها و اسناد دریافتنی، ملزومات، موجودی انبار و سررسید اوراق بهادار.

(دارایی بلندمدت) Long Term Assets

یکی دیگر از اصطلاحات حسابداری مهم دارایی بلند مدت می باشد که  به هر نوع دارایی به جز دارایی‌ های جاری اطلاق می شود.

(دارایی های نامشهود) Intangible asset

دارایی غیر قابل لمسی که به دارنده، امتیاز مخصوصی را در حال و آینده می‌بخشد. این دارایی ها قابل مشاهده نیستند اما وجود دارند. مواردی از قبیل سرقفلی، حق  اختراع، حق التالیف، حق اکتشاف، علائم تجاری، حق امتیاز و موارد مشابه دارایی نامشهود هستند.

(دارایی احتمالی)

این اصطلاح حسابداری بر اساس استاندارد های بین المللی برخواسته از حوادث گذشته است. وجود این دارایی با وقوع یا عدم وقوع یک یا چند رویداد در آینده نامشخص که کاملاً تحت کنترل واحد تجاری نیست تأیید خواهد شد.

بیشتر بخوانید: نرم افزار حسابداری ابری و نرم افزار حسابداری آنلاین

2- (بدهی ها) Liability

یکی دیگر از مهمترین اصطلاحات حسابداری مفهوم بدهی هاست. بدهی به این معنی است که در صورت وجود تعهدات مالی به افراد و شرکت ها، باید آنها را در قالب وجه نقد یا تحویل کالا پرداخت کنیم. حساب های پرداختنی، وام و حقوق ها معمولا جز بدهی‌ ها می باشند.

(بدهی جاری) Current  liabilties

بدهی جاری به بدهی اطلاق می شود که انتظار می رود ظرف مدت ۱۲ ماه یا بیشتر پرداخت شود. پرداخت حقوق اسناد پرداختنی از بدهی های جاری می باشند.

(بدهی بلند مدت) long-term debt

به وام های پرداختنی یا اسناد پرداختنی بلند مدت ،بدهی بلند مدت می گویند.

(بدهی احتمالی)

اصطلاح حسابداری بدهی احتمالی بر اساس استاندارد های بین المللی حسابداری، یک تعهد احتمالی ناشی از رویدادهای گذشته که وجود آن فقط با وقوع یا عدم وقوع یک یا چند رویداد در آینده نامشخص که کاملاً تحت کنترل واحد تجاری نیست تأیید خواهد شد. می توان بدهی احتمالی را یک بدهی بالقوه تعریف کرد که هنوز قطعیت نیافته و در آینده در صورت وقوع رویدادی بالقوه به یک بدهی قطعی تبدیل خواهد شد. همچنین یک تعهد فعلی که ناشی از رویداد گذشته است اما شناسایی نمی شود زیرا:

• احتمالاً برای تسویه تعهد نیازی به خروج منابع منافع اقتصادی نیست.
• میزان تعهد را نمی توان با اطمینان کافی اندازه گیری کرد.

3- (سرمایه) Capital

سرمایه یا حقوق صاحبان سهام یکی از اصطلاحات حسابداری با اهمیت می باشد. در واقع سرمایه به داشته های نقدی و غیر نقدی شخص مالک که در شرکت آورده است گفته می شود.

4- (هزینه) Expense

اصطلاح حسابداری دیگری که می خواهیم به تعریف آن بپردازیم هزینه می باشد. هزینه به مبالغی که یک شرکت برای بدست آوردن خدمات مورد نیاز خود می پردازد، گفته می شود. به عبارت دیگر مخارجی که در جریان عادی فعالیت های تجاری برای کسب درآمد انجام شده است. این مبالغ قابل بازگشت نیستند و از بابت پرداخت آن به دارایی شرکت مبلغی اضافه نمی گردد. مانند پرداخت اجاره بهای ماهیانه توسط شرکت، هزینه حقوق کارکنان، هـزینه آب و برق و تبلیغات

(هزینه های معوق) Deferred Expenses

هزینه هایی که واقع شده ولی وجه آنها هنوز پرداخت نشده است. مانند قبوض آب و برق و … . این هزینه ها در پایان سال مالی باید شناسایی و ثبت شوند. اگر چه ممکن است صورتحساب آن را دریافت نکرده باشیم ولی باید حتما پیش بینی لازم را دراین خصوص انجام و در حسابها منعکس نماییم.

(هزینه سربار) Overhead Costs

هزینه های جاری شغلی که مستقیماً به ایجاد یک محصول یا خدمات نمی انجامد بلکه برای حمایت از شرکت است. این هزینه ها برای اهداف بودجه بندی و همچنین تعیین میزان هزینه شرکت برای محصولات یا خدمات خود برای کسب سود مهم است.

(فصول هزینه)

هزینه های دولت که اعتبار آن در بودجه کل کشور پیش بینی و تصویب می شود با توجه به سنخیت آنها در هفت گروه اعتبارات هزینه ای و اعتبارات تملک، داراییها، سرمایه ای، به تفکیک طبقه بندی و نشانه گذاری می شوند. هر گروه تحت عنوان فصل نامیده می شود.

1. جبران خدمات کارکنان و تملک دارایی های سرمایه ای شامل “ساختمان و مستحدثات”
2. استفاده از کالا و خدمات و تملک دارایی های سرمایه ای شامل “ماشین آلات”
3. هزینه اموال و دارایی و تملک دارایی های سرمایه ای شامل “سایر داراییهای ثابت”
4. یارانه و تملک دارایی های سرمایه ای شامل “افزایش موجودی انبار”
5. کمک های بلاعوض و تملک دارایی های سرمایه ای شامل “اقلام گرانبها”
6. رفاه اجتماعی و تملک دارایی های سرمایه ای شامل “زمین”
7. سایر هزینه ها و تملک دارایی های سرمایه ای شامل “حق الزحمه کارکنان طرح”

(هزینه مطالبات سوخت شده) Bad debt expense

هزینه مطالبات سوخت شده بیانگر مبلغ دریافت نشده یا غیر قابل وصول از سری اقلام دریافتنی‌ ها است. به طور معمول زمانی که مشتری قادر به پرداخت تعهدات و بدهی‌ های خود نیست هزینه مطالبات سوخت افزایش می‌یابد. البته این بدان معنا نیست که تمامی مبلغ تسهیلات از دست رفته است. بلکه در بسیاری از موارد در هنگام اعلام ورشکستگی، نهادها، دارایی‌ های خود را نقد کرده و قسمتی از بدهی‌ ها طی روندی قانونی بازپرداخت می‌شود.

5- (درآمد) revenue

اصطلاح حسابداری دیگری که بسیار حائز اهمیت می باشد، درآمد است. درآمد مقدار پولی است که تولیدکنندگان با فروش محصولات یا خدمات خود به دست می‌ آورند. این موارد موجب افزایش دارایی شرکت می‌ گردد و چنین افزایش در دارایی، درآمد خوانده می‌شود.

(درآمد برای خانواده‌ها و افراد)

درآمد عبارت است از مجموع همهٔ دستمزدها، حقوق، سود، دریافت بهره، اجاره و سایر شکل‌ های درآمد که در یک دورهٔ زمانی دریافت می‌شود.

6- معادله اصلی حسابداری

در حسابداری باید سعی کنیم همیشه یک توازن بین دارایی ها، بدهی ها و سرمایه حفظ شود. این توازن را می توان در معادله اصلی حسابداری متوجه شد. این معادله بصورت زیر می باشد.

دارایی= بدهی + سرمایه

7- تعاریف مربوط به ثبتهای حسابداری

یکی از اصطلاحات حسابداری رایج مخصوصا در ثبتهای حسابداری اصطلاح بدهکار و بستانکار می باشد. ثبتهای حسابداری بصورت دوبل یا دوطرفه می باشند. همیشه باید دو طرف ثبت حسابداری با یکدیگر باید تراز باشد.

(بدهکار) Debtor

بدهکار یا گیرنده انتفاع کسی است که باید پولی را به یک حساب واریز کند. در حسابداری دوطرفه حساب بدهکار در سمت راست ترازنامه نمایش داده می شود.

(بستانکار) Creditor

بستانکار یا دهنده انتفاع کسی است که مبلغ به حسابش پرداخت می شود. در حسابداری دوطرفه حساب بستانکار در سمت چپ ترازنامه نمایش داده می شود.

8- (موجودی) Supplies

موجودی ها به هیچ عنوان برای فروش نیستند، بلکه در راستای انجام فعالیت های تجاری مورد استفاده قرار می گیرند. این موارد مصرفی در مشاغل در صورت وجود ضرورت، نیز تجدید می شوند.

(موجودی کالا) Inventory

شرکتهای بازرگانی که اقدام به خرید و  فروش یک محصول می‌کنند، محصولاتشان را در انبار برای فروش نگهداری می‌کنند. مواد خام، فعالیت های در حال انجام و کالاهای نهایی همگی شامل موجودی می شوند. با فروش کالاها یا خدمات، موجودی کاهش خواهد یافت.

(موجودی تعدادی)

وقتی در انبار، کالاها را می شمارید موجودی تعدادی می‌گویند.

(موجودی ریالی)

 وقتی مبلغ نهایی انبار را به دست آورید  موجودی ریالی می گویند.

9- روشهای محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا

اصطلاح حسابداری دیگری که اکثرا شنیده ایم روش دائمی و ادواری است. این روشها برای محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا بکار می روند. در ذیل به تعریف این دو روش پرداخته ایم.

(روش ادواری)

در روش ادواری حساب خرید و فروش در دفاتر استفاده می شود و سوابق موجودی به صورت مستمر ثبت نمی شود. اندازه گیری حساب موجودی کالا در پایان هر دوره مالی و از طریق انبارگردانی انجام می‌شود. موجودی کالا، فروش، خرید، برگشت از خرید و تخفیفات و برگشت از فروش و تخفیفات سرفصل های تعریف شده برای این روش است.

(روش دائمی)

در روش دائمی از حساب موجودی کالا استفاده می شود. باید سوابق خرید و فروش کالا توسط بخش حسابداری به طور مستمر ثبت و نگهداری شود. موجودی کالا، فروش، بهای تمام شده کالای فروش رفته و برگشت از فروش و تخفیفات سرفصل های این روش است.

بیشتر بخوانید: تفاوت سیستم دائمی و ادواری

10- روشهای نگهداری و قیمت گذاری موجودی کالا

در روشهای دائمی و ادواری برای نگهداری و قیمت گذاری کالاها روشهای مختلفی وجود دارد. مهمترین این روشها عبارتند از:

(فایفو) Fifo

اولین خروجی از اولین ورودی است. ما سعی می‌ کنیم همیشه کالاهایی که در تاریخ قبل خریداری شده را اول به فروش برسانیم. در این روش ارزش قیمت گذاری کالا در پایان دوره بر اساس آخرین خریدها محاسبه می شود. این روش برای مدیریت موجودی انبار به کار گرفته می شود.

(لایفو) Lifo

در لایفو اولین ورودی ها در آخر به فروش می‌ رسد. لایفو در استانداردهای حسابداری ایران قابل پذیرش نیست. زیرا وقتی که می خواهیم موجودی کالای پایان دوره را در ترازنامه وارد کنیم باید میزان فروش را منهای بهای تمام شده فروش کنیم. بنابراین اگر در فروش از روش لایفو استفاده کنیم و بهای تمام شده را افزایش دهیم، سود را کمتر نشان داده و وقتی سود کمتر باشد مالیات کمتر پرداخته می‌شود.

(روش میانگین موزون)

کالاهای در انبار مانده ابتدای دوره و خریدهای طی دوره هستند. در این روش مانده ابتدای دوره را با خریدهای طی دوره جمع می کنیم. عدد ریالی بدست آمده را بر تعداد کل کالاهای انبار تقسیم کرده و ارزش یک واحد کالا به روش میانگین به دست می آید.

بیشتر بخوانید: حسابداری موجودی مواد و کالا

11- (پیش پرداخت)

یکی دیگر از اصطلاحات حسابداری با اهمیت اصطلاح پیش پرداخت می باشد. پیش پرداخت مبلغی است که قبل از ارائه یا دریافت خدمات از محل اعتبارات و بر اساس قراردادهایی پیش از انجام تعهد، پرداخت می کنیم. مانند پیش پرداخت بیمه.

حساب پیش پرداخت دارای ماهیت بدهکار می باشد. جزء حسابهای دائمی بوده و در ترازنامه در گروه دارائی ها قرار می گیرد.

(پیش پرداخت هزینه‌ ها) Prepaid Expenses

دارایی‌ های متفرقه ای که در آینده‌ای نزدیک، منقضی و یا مصرف می‌ شوند را پیش پرداخت هزینه می گویند. مانند پیش پرداخت اجاره، پیش پرداخت بیمه و ملزومات

(علی الحساب)

علی الحساب به معنای پرداخت مبلغی بر طبق مقررات و در قبال قسمتی از تعهد یا کار انجام شده است. در این حالت مبلغ پرداختی به عنوان علی الحساب محسوب و پرداخت می گردد.

12- (صندوق)

به مجموعه مبلغ هایی که در شرکت نگهداری می شوند و به صورت جاری می باشند.

13- (تنخواه گردان)

به شخصی که مسئول خرید ملزومات شرکت است تنخواه دار می گویند. این فرد برای تامین هزینه ها مبلغی را در اختیار می گیرد تا بتواند مخارج شرکت را بپردازد. حسابی که در حسابداری برای تنخواه دار درگیر است حساب تنخواه گردان می باشد.

14- (برداشت)

برداشت یکی دیگر از اصطلاحات حسابداری با اهمیت می باشد. به مقدار هزینه مصرف شده در جهت پرداخت هزینه های شخصی مالک، برداشت گویند. این نوع برداشت در حساب مالک ثبت می گردد. برای مشخص کردن سرمایه خالص مالک در انتهای سال باید برداشت های شخصی را از آن کسر کنید تا سرمایه اصلی مشخص شود.

در این مقاله سعی شد تا برخی از مهمترین اصطلاحات حسابداری به زبانی ساده و روان تعریف گردد. در مقالات بعدی سعی ما بر این است که این اصطلاحات را به صورت کامل به همراه نکات کاربردی تعریف کنیم.