همه چیز درباره ماده 169 قانون مالیات های مکرر
آیا با ماده 169 قانون مالیات های مکرر یا همان ماده 169 مکرر قانون مالیات های مستقیم آشنایی دارید؟
این قانون که از ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم منشأ میگیرد، به این مسئله اشاره دارد که اشخاص حقوقی و مالکین مشاغل مکلف هستند که در سامانه مالیاتی کشور ثبتنام کرده و برای معاملات خود صورتحساب رسمی صادر کنند.
این قانون درگذر زمان بهروزرسانی شد و اکنون بر مبنای قانون پایه، صاحبین کسبوکارهای تجاری را بر ثبت نام در نظام مالیاتی و دریافت شماره یکتای اقتصادی مکلف میکند. به دلیل اهمیت اجرای این قانون، از سوی سازمانهای مربوطه جرایمی برای عدم صدور فاکتور رسمی و فرار از مالیات در نظر گرفته شده است.
ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم چیست؟
برای درک بهتر بهروزرسانی اخیر قانونهای مالیاتی، میبایست ابتدا با اهداف، جرایم و پیامدهای ماده 169 آشنا شد.
هدف از ماده 169 چیست؟
هدف اساسی این قانون، شفافسازی فعالیتهای تجاری، شفافسازی معاملات و مقابله با فرار مالیاتی است. فرار مالیاتی نهتنها در کشور ایران، بلکه در اکثر نقاط جهان یک چالش و مشکل بزرگ است و هر کشوری بنا بر قوانین و شرایط موجود قوانین متفاوتی را برای جلوگیری از آن تعیین کردهاند. در کشور ما نیز رفتهرفته حساسیتهای اجرایی افزایش یافت و جرایم و پیامدهایی برای فرار مالیاتی در نظر گرفته شد.
پیامدهای عدم رعایت ماده 169 چیست؟
عدم رعایت ماده 169 جرایمی را متوجه مالکان کسبوکارها میکند. این جرایم در صورتی رخ میدهند که مالک کسبوکارها نتوانند اطلاعات مالی خود را بهموقع ارائه دهند. این جرایم میتوانند دارای مبلغ مشخص بوده و یا به صورت درصدی از درآمد ظاهر شوند. البته این جرایم در موارد جدیتر میتوانند به مجازات کیفری نیز مبدل شوند.
باید دقت داشته باشید، چنانچه سازمان امور مالیاتی به این نتیجه برسد که عدم ارسال گزارش به صورت عمدی رخ دادده و هدفش فرار مالیاتی بوده است، فرد یا شرکت مذکور مورد پیگرد قانونی قرار گرفته و شامل مجازاتهای جدی ازجمله حبس میشود.
تفاوت ماده 169 با ماده 169 قانون مالیات های مکرر
ماده 169 و ماده 169 قانون مالیات های مکرر علیرغم تشابهی که دارند، از برخی تفاوتها و تمایزها نیز برخوردار هستند که میبایست با آنها آشنا باشید. در ادامه به این شباهتها و وجوه تمایز اشاره خواهیم داشت:
- ماده 169 و 169 مکرر بهعنوان مکمل یکدیگر شناخته شده و نحوه اجرای مشخصی دارند.
- در ماده 169 به جزئیات اطلاعات اشاره چندانی نشد؛ این در حالی است که برای دریافت جزئیات قانونی این ماده میبایست به ماده 169 قانون مالیات های مکرر مراجعه کرد.
- برخلاف ماده 169 که به دستورالعمل مشخصی برای ارائه اطلاعات اشاره نداشت، ماده 169 مکرر، ضمن مکلف کردن مودیان، سازمانها را نیز به ارائه کلیه اطلاعات مالی موظف کرد.
- ماده 169 مکرر دستورالعملهای اجرایی و جرایم مشخصی را به منظور پیشگیری از فرار مالیاتی ارائه ساخته است.
ارتباط ماده 169 با سامانه مودیان
همزمان با توسعه فناوری و به ویژه پس از پاندمی کرونا و رشد کسبوکارهای آنلاین، سازمان امور مالیاتی نیز قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان را پایهگذاری و اجرایی کرد. این قانون در حقیقت ابزار اجرایی ماده 169 بود که نیاز به همراستایی با شرایط معاملاتی سالهای اخیر داشت.
روش های ارسال گزارش مالی به منظور جلوگیری از جرایم مالی
به منظور ارسال گزارشهای مالی و جلوگیری از جرایم ماده 169 قانون مالیات های مکرر (که اکنون در شکل قانون پایانههای فروشگاهی در جریان است)، میبایست از طریق مسیرهای زیر اقدام کنید:
ارائه صورتحساب و فاکتور الکترونیکی
یکی از ایده آلترین و ایمنترین مسیرها برای کسبوکارها، ساخت پنل کاربری در سامانه مودیان و استفاده از آن است. در این حالت، میتوان مستقیماً به پنل کاربری واردشده و از طریق فرمهای آنلاین موجود، برای ارسال صورتحساب الکترونیکی اقدام کرد. این شیوه ارسال گرچه مستقیم است؛ اما برای تجارتها و برندها با حجم کاری و فروش بالا، زمانبر و تقریباً غیرعملیاتی است.
مراجعه به شرکت های معتمد مالیاتی
سازمان امور مالیاتی برای سهولت ارسال صورتحسابها، به برخی از شرکتهای خاص مجوزهایی را اعطا کرده است. این مجوز سبب میشود تا یک واسطه فنی و موردتانید سازمان، بتواند با استفاده از نرم افزار حسابداری یا ERP صورتحسابهای شرکت یا فرد موردنظر را دریافت و به سامانه مودیان ارسال کند و مراحل قانونی را دنبال نماید.
پایانه های فروشگاهی (و کارتخوان های متصل)
آن دسته از شغلهایی خدماتی، خردهفروشی یا اصناف که به طور مستقیم با مصرفکننده نهایی در ارتباط هستند، میبایست از طریق پایانههای فروشگاهی عمل کنند. این پایانههای میتوانند از نوع نرم افزار حسابداری آنلاین و فروشگاهی یا دستگاههای پوز باشند.
اطلاعات و مدارک موردنیاز برای ارائه به سازمان امور مالیاتی
سازمان امور مالیاتی به منظور شفافیت و یکپارچهسازی اطلاعات مالیاتی، از مودیان خواسته است تا اطلاعات هویتی، عملکردی، اطلاعات مالی و اعتباری، معاملاتی، سرمایهای و ملکی اشخاص حقیقی و حقوقی در این سازمان ثبت کنند. در اینجا مهمترین اطلاعات موردنیاز این سازمان را مشاهده خواهید کرد:
اول: اطلاعات هویتی
اطلاعات هویتی شامل دو بخش میشوند:
- اطلاعات هویتی و اطلاعات مرتبط با مکان اشخاص حقیقی یا حقوقی
- مجوزهای مرتبط با فعالیت اقتصادی و مجوزهای معاملات تجاری
دوم: اطلاعات معاملاتی اشخاص
منظور از اطلاعات معاملاتی اشخاص، اطلاعت ذیل است:
- معاملات: مانند خریدوفروش، کالاها، خدمات، دارایی و …
- تجارتهای خارجی: مانند صادرات یا واردات کالا یا خدمات
- ارائه قراردادهای مرتبط با معاملات یا فعالیتهای تجاری
- ارائه قراردادهای مرتبط با عملیات پیمانکاری یا سایر خدمات
- اطلاعات مرتبط با خریدوفروش یا تبادل ارز، سکه و طلا
- دادههای مرتبط با انواع بیمهنامههای صادرشده و خسارات پرداختی
- بارنامه، صورتوضعیت حمل با و مسافر
سوم: اطلاعات مالی و اعتباری و سرمایه ای
- جمع گردش سالیانه نقلوانتقال سهام و سایر اوراق بهادار رایج در کشور
- مجموع گردش و مانده سالیانه تمامی حسابهای بانکی و اعتباری
- مجموع گردش و مانده سالیانه انواع سپردهها و سود آنها
- تسهیلات بانکی دریافتی، اعم از ریالی و ارزی
چهارم: سایر اطلاعات
الف) اطلاعات مرتبط با داراییها، اموال و املاک
ب) سایر اطلاعات مرتبط با فعالیت اقتصادی که بنا بر پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی تصویب و به موارد مذکور اضافه خواهند شد.
در خصوص قوانین ذکرشده، برخی از تبصرهها هم تعریف و پیشبینی شدهاند که میبایست بر آنها اشراف داشته باشید. توصیه میکنیم قوانین مربوطه را در هر دوره مالی دنبال کرده و اطلاعات خود را بهروز نگهدارید.
بخشنامه بخشودگی جرایم ماده 169 مکرر چگونه است؟
سازمان امور مالیاتی کشورمان باهدف حمایت از تولید داخلی، دریافت معوقات مالیاتی و فرهنگسازی سلامت اداری، در هر سال طبق بخشنامه ابلاغی و بر اساس مفاد 101 قانون مالیاتهای مستقیم، میزانی از جرایم را مورد بخشش قرار میدهد.
البته این روند در هرسال تا حدودی متفاوت بوده است؛ به طور مثال در سال 1400 و 1401 مودیان مشمول جریمه، در صورت رعایت شروط و اقدام برای پرداخت معوقات مالیاتی تا 100% شامل بخشش جریمه شدهاند. البته مودیانی که گزارش فصلی را ارائه ندادند یا اطلاعات ناقص ارسال کردند، تنها تا 40% مشمول بخشودگی شدند.
طبق بخشنامه اخیر مهرماه 1404، جرایم ناشی از عملکرد سال 1403، در صورت اقدام برای پرداخت بهموقع در زمان مقرر، بخشودگی میتواند تا سقف 100 درصد نیز افزایش یابد.
آخرین اخبار ماده 169 مکرر قانون مالیات های مستقیم
پیرو ابلاغیه پانزدهم شهریورماه رئیسجمهور کشورمان به وزیر امور اقتصاد و دارایی وقت، مقدماتی برای اجرایی ساختن ماده 169 مکرر آغاز شد. در راستای این رویداد و در روز سهشنبه چهارم آذرماه 1404، نشستی با رئیسکل سازمان امور مالیاتی ایجاد شده و در رابطه با پیشرفتهای صورت گرفته در مسیر تکمیل پایگاه دادههای موردنیاز و الزام ادامه این روند صحبت شد.
مسعود پزشکیان در خلال این جلسه، بر تسریع در تمهید مقدمات اجرای این ماده مالیاتی بیان داشت: با اجرایی شدن این ماده مهم، چنانچه شخصی بخشی از اموال و داراییهای خود را ثبت و اظهار نکند، امکان دریافت خدمات مربوطه، مانند دادوستد یا نقلوانتقال را از دست خواهد داد.
همچنین هر سازمان دولتی که با اجرای این ماده همکاری نکند، میبایست فوراً مورد معرفی و بازخواست قرار گرفته و مطابق قانون با آن برخورد صورت گیرد.
در طول این جلسه مهم، رئیسکل سازمان امور مالیاتی کشور نیز سخنان مسعود پزشکیان را تائید سخنان وی و تأکید بر حکمرانی مبتنی بر اطلاعات دقیق و جامع، این باور را کمک بزرگی به سازمان امور مالیاتی کشور دانست.
همچنین سید محمدهادی سبحانیان تصریح کرد: هنگامی که داده تبدیل به اطلاعات و اطلاعات تبدیل به سیاست شود و سیاستهای اتخاذ شده به صورت صحیحی اجرا گردد، کیفیت حکمرانی به شکل قابلتوجهی ارتقا مییابد.
همچنین رئیسکل سازمان امور مالیاتی اذعان داشت که به لطف اقدامات دولت چهاردهم، امروز پایگاه دادههای ماده 169 مکرر مالیاتهای مستقیم به بالاترین سطح اجرایی خود رسیده و اجرای قانون پایانههای فروشگاهی را نیز در این امر مؤثر دانست.
بنا بر عقیده ریاست جمهوری و رئیس سارمان امور مالیاتی کشور، راهاندازی کارپوشه اقتصادی ایرانیان، تحولی را در اقتصاد و نظام مالیاتی شکل داد و به کشف فساد مالی و مبارزه با فرار مالیاتی کمک شایانی نمود.
همچنین این کارپوشه بستری مناسب برای اصلاح نظامهای یارانهای، ارزی و تسهیلاتی اعلام شد. سبحانیان تصریح کرد: این کارپوشه اقتصادی بستر مناسبی را برای دسترسی دستگاههایی اجرایی به اطلاعات معتبر فراهم ساخته است و دستگاههای اجرایی مانند بانک مرکزی، وزارت رفاه، قوه قضاییه و وزارت راه و شهرسازی به واسطه آن میتوانند به وسیله آن الگوریتمهای ارزیابی و رتبهبندی اعتباری را تعریف و پیگیری کنند.
کلام آخر
سازمان امور مالیاتی کشورمان به منظور جلوگیری از تخلفها و فرارهای مالیاتی، قوانینی را برای کسبوکارهای کوچک و بزرگ در نظر گرفته است.
این سازمان برای عملیاتی شدن قانون مذکور برخی از جرایم را در نظر گرفته است که در صورت عدم توجه به آنها، جرایم مالی و حتی کیفری ایجاد میشود.
البته سازمان امور مالیاتی در برخی از سالها بخشودگی درصدی برای جرایم مالی در نظر گرفته و همچنین به منظور حمایت از برخی از مشاغل، تبصرههایی را ارائه ساخته است که میبایست از آنها آگاه باشید.
حال چه شامل قوانین مذکور باشید یا خیر، میتوانید از ابزارهای حسابداری دقیقی مثل نرم افزار حسابداری آنلاین لیام بهرهجویی کرده و برای افزایش شفافیت مالی خود از امکانات این نرم افزار حسابداری ابری استفاده کنید.
این نرم افزار حسابداری تحت وب، با در نظر گرفتن نیازهای هر 2 گروه از کسبوکارها، ضمن امکان تنظیم پیش فاکتور و فاکتور آنلاین غیررسمی، امکان صدور فاکتور رسمی و اتصال به سامانه مودیان را هم فراهم ساخته است.
