صفر تا 100 حسابداری بهای تمام شده | اصول، روش و ابزار
هر واحد تولیدی برای آن که بتواند برآورد درستی از وضعیت سود و زیان و هزینههای تولید خود داشته باشد، میبایست با صفر تا 100 حسابداری بهای تمام شده آشنا باشد. بهای تمام شده به زبان ساده به معنای محاسبه تمام هزینههای واحد تولیدی اعم از هزینههای پنهان، هزینههای مصرفی، نیروی کار و تمامی هزینههای مستقیم و غیرمستقیم میباشد.
برای آن که بتوانیم عملیات محاسبه بهای تمام شده را بهدرستی انجام دهیم، بسیار ضروری است که با اصول و تعاریف، روشها، فرمول بهای تمام شده و ابزارهای مناسب این عملیات، مانند نرم افزار حسابداری تولیدی آنلاین آشنا باشیم. در این مقاله کاربردی از لیام با کلیدیترین نکات و اسرار محاسبه بهای تمام شده آشنا شده و اصول این پروسه حسابداری را فراگیری خواهید کرد.
حسابداری بهای تمام شده چیست | تعریف حسابداری بهای تمام شده
پیش از ورود به مبحث حسابداری بهای تمام شده لازم است تا به این سؤالها بپردازیم که بهای تمام شده در حسابداری به چه معناست؟ نحوه محاسبه بهای تمام شده محصول تولیدی در اکسل به چه صورت است؟
بهای تمام شده یا همان COGS یکی از مهمترین اجزای حسابداری تولیدی و صنعتی است که هزینههای مستقیم کالاهای تولیدشده توسط یک شرکت را دربر میگیرد. این هزینهها معمولاً شامل هزینه مواد اولیه، نیروی کار و سربار ساخت میشوند که مستقیماً با تأسیسات واحد تولیدی مرتبط هستند. همانطور که در فیلم آموزش حسابداری بهای تمام شده آمده است، بهای تمام شده خود به انواع مختلفی دستهبندی میشود که عبارتند از:
- بهای تمام شده قابل کنترل یا غیر قابل کنترل
- اقلام تفاضلی بهای تمام شده
- بهای تمام شده مستقیم و غیر مستقیم
- بهای تمام شده اختیاری شرکت تولیدی
- بهای تمام شده فرصت از دست رفته تولیدی
انواع هزینه های مرتبط با حسابداری بهای تمام شده
حسابداری بهای تمام شده به طور عمده 5 هزینه مهم را موردمحاسبه و تحلیل قرار میدهد که عبارتند از:
هزینه های مستقیم شرکت تولیدی
هزینههای مستقیم بهراحتی قابلشناسایی و رهگیری هستند. این موارد شامل مواد اولیه و منابع تولید، حملونقل، تجهیزات بستهبندی، نیروی کار و سایر موارد مشابه میشود که برای تولید یک محصول یا ارائه خدمات ایجاد میشوند.
هزینه های غیرمستقیم شرکت تولیدی
این قبیل هزینهها که تحت عنوان هزینههای سربار نیز شناخته میشوند، مستقیماً به هیچ عملیات یا واحد تولیدی اختصاص داده نمیشوند و همین مسئله رهگیری آنها را کمی دشوار میکند. ازجمله رایجترین هزینههای غیر مستقیم میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- هزینه قبوض و آب و برق
- هزینه استهلاک تجهیزات و فضای ساختمان
- هزینههای اداری مانند حق بیمه، مزایای کارمندان و …
- هزینه پیک
- پرداخت به تنخواهگردانها
هزینه های ثابت
هزینههای ثابت، هزینههایی هستند که بدون توجه به وضعیت و میزان تولید، معمولاً در یک دوره معین ثابت میمانند. اجاره محل تولید یا ساختمان اداری شرکت، کارمندان دارای حقوق ثابت، هزینه اشتراکها و مجوزهای سالانه، ازجمله این هزینهها هستند.
انواع هزینه های متغیر
هزینههای متغیر در نقطه مقابل هزینههای ثابت قرار داشته و همان هزینههایی هستند که در یک دوره معین تغییر میکنند. این هزینهها معمولاً بهموازات میزان تولید یا فروش، افزایش یا کاهش مییابند. هزینه مواد خام، هزینه بستهبندی، حملونقل، استهلاک، حقوق کارگران ساعتی، ضایعات و … در دسته این هزینهها قرار میگیرند.
استانداردها و اصول محاسبه بهای تمام شده
یکی از مهمترین نکات آموزشی حسابداری بهای تمام شده، توجه به استانداردهای آن است. یکی از مهمترین استانداردهای مورداستفاده در این پروسه، حسابداری شماره 8 است که تحت عنوان حسابداری موجودی مواد و کالا شناخته میشود. این استاندارد بر چگونگی ارزشیابی و انعکاس موجودی مواد و کالا در صورتهای مالی تأکید دارد.
امروزه نرمافزارهای حسابداری تولیدی مدرن نظیر نرم افزار حسابداری ابری لیام، از طریق ارائه کدینگ حسابداری پیشرفته و قابل ویرایش، امکان اجرای این استاندارد را فراهم ساخته و ریسک خطاهای محاسباتی را به حداقل میرسانند.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده در شرکت های تولیدی
مدیران مالی و حسابداران شرکتهای تولیدی برای کنترل و محاسبه سود و زیان به محاسبه صحیح بهای تمام شده نیازمند هستند. حسابداری بهای تمام شده به ما کمک میکند تا به موارد زیر دست پیدا کنیم:
- کنترل هزینههای تولید
- قیمتگذاری مناسب برای محصول
- محاسبه نرخ بازده سرمایهگذاری
- شناسایی هزینههای پنهان
- تعیین نقطه سر به سر
- امکان محاسبه سود خالص تولیدی
- تصمیمگیری مدیریتی بهتر
- افزایش بهرهوری
اصول و روش های حسابداری بهای تمام شده
هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC)
هزینهیابی مبتنی بر فعالیت، یک روش حسابداری صنعتی بهای تمام شده است که بهای تمام شده محصول را بر مبنای فعالیتهای لازم برای تولید آن محاسبه میکند. یعنی یک حسابدار تولیدی در این روش میبایست فعالیتهای انجام شده برای تولید محصول را زیر نظر گرفته و هزینههای ناشی از هر مرحله را به صورت مجزا محاسبه کند. به طور مثال، یک محصول برای ساخت به 3 مرحله نیاز دارد که شامل طراحی، ساخت و مونتاژ میشوند؛ روش ABC هزینههای ناشی از این مراحل را به تفکیک محاسبه میکند.
هزینه یابی سفارش کار
هزینهیابی سفارش کار، در شرکتهایی رواج دارد که محصولاتشان را برای نیازها و خواستههای خاصی سفارشیسازی میکنند. این روش محاسبه برای آن دسته از شرکتهای تولیدی مفید است که میخواهند بدانند دقیقاً هزینه تولید هر محصول چقدر بوده و بر همین مبنا آن را قیمتگذاری کنند. در این روش هزینههای مستقیم مانند هزینه مواد، نیروهای کار، هزینههای زیرساختی و … به طور مجزا محاسبه شده و در طول فرآیند تحت پیگیری قرار میگیرند.
هزینه یابی فرآیند
این روش برای شرکتهایی کاربرد دارد که اقلام مشابهی را به صورت پیوسته تولید میکنند؛ مانند تولیدیهای مواد غذایی، کارخانههای ساخت قطعات و غیره. این تکنیک حسابداری، همانطور که در آموزش حسابداری بهای تمام شده آمده است، میانگین هزینههای مرتبط با هر فرآیند چرخه تولید را به طور مجزا محاسبه میکند. مهمترین اهداف هزینهیابی فرآیند عبارتند از:
- کنترل و پایین آوردن هزینههای تولید
- حفظ و افزایش استاندارد محصول
- افزایش شفافیت در جریان تولید
- بهبود و ارتقای برنامهریزی و بودجهبندی تولید
- کمک به مدیریت ضایعات
هزینه نهایی
حسابداری هزینه نهایی یک روش ثبت حسابداری بهای تمام شده است که برای شرکتهای دارنده چند خط تولید کاربرد داشته و هدف اصلی آن پاسخ به این سؤال است که کدام خط تولید بیشترین سودآوری را دارد. تمرکز اصلی این روش بر روی مقایسه درامد حاصل از فروش هر محصول با هزینههای حاشیهای آن است. این روش از طریق زیر نظر گرفتن هزینه مواد اولیه، دستمزد نیروی کار، هزینههای سربار و تحلیل آنها، تشخیص میدهد که:
- کدامیک از خروجیها سود بیشتری ایجاد میکنند
- کدام خطوط تولید نیاز به بهبود دارند
- کدام محصولات باید از چرخه تولید خارج شوند
هزینه یابی استاندارد
هزینهیابی استاندارد به مدیران مالی کمک میکند تا به این نتیجه برسند که فرآیندهای تولیدشان ثابت است یا خیر. این روش کمک میکند تا هزینههای ایجادشده با استانداردهای از پیش تعیینشده مقایسه شده و درنتیجه دید بهتری از چرخه تولید ایجاد شود. مهمترین اهداف و نتایج هزینهیابی استاندارد عبارتند از:
- حفظ کارایی و بهرهوری شرکتهای تولیدی.
- کنترل دقیقتر هزینههای تولید
- شناسایی دقیق مشکلات و زیانهای روند تولید
بازنگری و حذف مراحل هزینهساز غیرضروری از روند تولید
چالش های حسابداری بهای تمام شده
ثبت حسابداری بهای تمام شده و محاسبه آن میتواند چالشهایی داشته باشد، که رایجترین آنها به شرح زیر هستند:
برآورد هزینه ها:
تخمین و پیشبینی هزینههای آتی بر اساس دادههای فعلی میتواند به یک چالش مبدل شود. این چالش به طور ویژه زمانی مشهود میشود که با استفاده از اطلاعات فعلی، به سراغ تخمینهای بلندمدت سرمایهگذاری یا هزینههای آتی بروید. واقعیت این است که هیچ فرمول سری برای دانستن دقیق آنچه که در آینده رخ میدهد، وجود ندارد.
برآورد هزینه های نیروی کار
ردیابی دقیق هزینههای سربار مانند نیروی کار، امری دشوار است؛ چراکه، اغلب کسبوکارها ترکیبی از کارکنان حقوقبگیر، روزمزد، پیمانکار، قراردادی و … را به کار میگیرند و این میتواند محاسبه بهای تمام شده را دشوار سازد.
تعیین اهداف بودجه بندی مناسب
یکی از مهمترین وظایف و درعین حال چالشهای حسابداران و مدیران مالی تولیدیها، تعیین اهداف بودجه و تخصیص منابع مناسب است.
این کارشناسان برای آن که بتوانند محدودیتهای بودجه را تعیین کرده و منابع را بهدرستی تخصیص بدهند، میبایست عوامل و فاکتورهای مختلفی همچون وضعیت رقبا، میزان تقاضا، رضایت مشتریان، وضعیت اقتصادی و عوامل داخلی مانند فرهنگ سازمان یا وضعیت منابع موجود را زیر نظر بگیرند.
استراتژی های قیمت گذاری پیچیده
استراتژی در قیمتگذاری نیز امری پیچیده بوده و به مهارت، دانش، تجربه و ابزار مدیریت مالی مناسب مانند نرم افزار آنلاین حسابداری نیاز دارد.
یعنی برای آن که یک مدیر بتواند استراتژیهای درستی را برای قیمتگذاری دنبال کند، اولاً میبایست به اطلاعات دقیق بهای تمام شده (توسط برنامه حسابداری تولیدی) دسترسی داشته باشد. دوما، از روش صحیح محاسبه بهای تمام شده (بر اساس ماهیت و محصول و خط تولید) و درنهایت به سراغ استفاده از روشهای صحیح قیمتگذاری و مارکتینگ برود.
عوامل موثر بر حسابداری بهای تمام شده
- حجم و میزان تولید: هرچه حجم تولید بیشتر باشد، هزینه تولید کمتری ایجاد میشود. این تناقض به دلیل هزینههای ثابت مانند اجاره، بیمه و … رخ میدهد.
- هزینههای متغیر: هرچه هزینههای متغیر بیشتر باشد، هزینه تولید هم بیشتر میشود؛ چراکه، منابع بیشتری مورداستفاده قرار میگیرد.
- هزینههای سربار: مانند حقوق اداری، اشتراکهای آب و برق و سایر هزینههای غیرمستقیم که بر هزینه نهایی تأثیر میگذارند.
- محیط شرکت: کشور، شهر و محل قرارگیری شرکت، وسعت، اجاره و هزینههای غیرمستقیم آن میتواند به طور مستقیم بر روی محاسبه بهای تمام شده تأثیر بگذارد.
- فناوری: شامل فناوری مورداستفاده در چرخه تولید، زیرساختهای کامپیوتری، نرم افزار حسابداری تحت وب و …
- تورم و عوامل اقتصادی: تورم، سیاستهای اقتصادی، نرخ ارز، وضعیت عرضه و تقاضا و …
- شرایط رقابت: شیوه رقابت با برندها و هزینههای ناشی از آن
- قوانین و مقررات: شامل قوانین مالیاتی، بیمه، جرایم و …
استانداردهای حسابداری بهای تمام شده
3 استاندارد محاسبه و ثبت سند حسابداری بهای تمام شده عبارتند از:
- FIFO (اولین ورودی – اولین خروجی): بر اساس این استاندارد، محصولات و منابعی که زودتر خریداری میشوند، زودتر وارد چرخه تولید شده و فروخته میشوند؛ مثلاً اگر 10 واحد با قیمت 100 ریال و بعد 20 واحد با قیمت 150 ریال بخریم، ابتدا 10 واحد نخست وارد چرخه میشود.
- LIFO (آخرین ورودی – اولین خروجی): بر اساس این استاندارد، کالاها یا منابعی که آخر خریداری میشوند، اول وارد چرخه فروش میشوند. این روش در شرایط تورمی باعث کاهش سود و مالیات میشود.
- میانگین هزینه موزون: که بهای تمامشده را برحسب میانگین قیمت کل خریدها محاسبه میکند. مثلاً: 100+150/2=125
در هنگام انتخاب این روشها و ثبت آنها در اپلیکیشن حسابداری مالی میبایست به دو نکته توجه داشته باشید:
نخست آن که قوانین و ضوابط اداره مالیات کشورمان روش میانگین موزون را به رسمیت میشناسد و تنها خروجی حاصل از این روش را میپذیرد. دوم آن که با وجود شرایط تورمی کنونی، هریک از این استانداردها پیامدهای جدی در چرخه تولید و فروش و سود نهایی ایجاد میکنند.
معیارهای انتخاب نرم افزار حسابداری بهای تمام شده
محاسبه بهای تمام شده در حسابداری صنعتی به تخصص و ابزار حرفهای نیاز دارد. یک حسابدار یا مدیر مالی برای آن که بتواند هزینههای پنهان و غیرمستقیم را شناسایی و بهدرستی ثبت و طبقهبندی کند، از استاندارد حسابداری مناسبی استفاده کرده و درنهایت دادههایی را ارائه دهد که به قیمتگذاری درست منجر شود، میبایست یک نرم افزار مدیریت مالی آنلاین قابل اعتماد تهیه کند. در ادامه معیارهای انتخاب و ویژگیهای بهترین نرم افزار حسابداری بهای تمام شده را معرفی خواهیم ساخت:
تناسب با زمینه فعالیت و قابلیت شخصی سازی
نرم افزار انتخابی شما میبایست کدینگ مناسب حسابداری تولیدی ارائه داده و پیشفرضهای متناسب با کسبوکارهای صنعتی ارائه کند. یک مثل ضمن ارائه این مزیت، از قابلیت شخصیسازی کدینگ و سایر تنظیمات مربوطه برخوردار بوده و میتواند نیازهای این نوع از حسابداری را بهخوبی تحت پوشش قرار بدهد.
دسترسی در هر نقطه و زمان
نرمافزارهای حسابداری آنلاین یک گزینه ایده آل و هوشمندانه برای حسابداری بهای تمام شده هستند؛ چراکه، این پلتفرمها نیازی به نصب نداشته و با انواع تجهیزات هوشمند نظیر کامپیوتر، لپتاپ و گوشیها قابلاجرا هستند. این قابلیت نیاز به حضور در دفتر کار را کاهش داده و امکان استخدام نیروهای دور کار را فراهم میکند.
امنیت بالا و حفاظت از اطلاعات تولیدی
سیستم حسابداری انلاین مورداستفاده در شرکتهای تولیدی میبایست از امنیت بالایی برخوردار باشد. در اینجا هم اهمیت و کارایی نرم افزار حسابداری ابری پررنگ میشود؛ چراکه این سیستم هوشمند، اطلاعات مالی را بر روی سرورهای امن ابری قرار داده و به صورت پیوسته از آنها بکاپ لایهای میگیرد.
رابط کاربری شفاف و دقت بالا
دقت و شفافیت بالا ازجمله اولین قابلیتهایی است که بهترین نرم افزار حسابداری تحت وب میبایست از آن برخوردار باشد. لیام به عنوان یکی از بهترین نرم افزارهای حسابداری ابری، به واسطه رابط کاربری شفاف و هدفمند تمامی نیازهای شما را تحت پوشش قرار داده و عملیات حسابرسی را بهینه میسازد.
ماژول های حسابداری متنوع و ارتباط یکپارچه با CRM
چنانچه برنامه حسابداری آنلاین منتخب شما از ماژولهایی حسابداری و مدیریت مالی متعدد و یکپارچه برخوردار باشد، عملیات حسابرسی سریعتر و سادهتر انجام شده و جلوی بسیاری از دوبارهکاریها گرفته میشود. نرم افزار حسابداری لیام 6 ماژول حسابداری مهم و کاربردی حسابداری، تولید، بازرگانی، نقد و بانک، انبار، حقوق و دستمزد و بیش از 30 قابلیت تکمیلی را در اختیارتان قرار داده و از این طریق لزوم استفاده از نرمافزارهای جانبی را برطرف میسازد.
بیشتر بدانید : 7 ویژگی طلایی بهترین نرمافزار حسابداری تولیدی
مزایای نرم افزار محاسبه بهای تمام شده لیام
نرم افزار ابری حسابداری لیام بهعنوان یک پلتفرم حسابداری اینترنتی مدرن، ضمن ارائه ویژگیهای فوق، طیف گستردهای از مزایا را در اختیارتان قرار میدهد، که مهمترین آنها عبارتند از:
- ثبت اطلاعات حسابداری تولیدی در سرورهای امن ابری
- عدم نیاز به نصب و هزینه سختافزاری
- اتصال به سیستم حسابداری در هر مکان و زمان
- افزایش سرعت و دقت ثبت حسابها و هزینهها
- افزایش سود و بهرهوری به واسطه ارائه گزارشهای مالی دقیق
- ثبت دقیق تمامی هزینهها اعم از هزینههای خرد و تنخواهگردان
- طبقهبندی اطلاعات و استفاده از استانداردهای حسابداری مختلف
- ارائه کدینگ حسابداری ویژه شرکتهای تولیدی و صنعتی
- قابلیت شخصیسازی کدینگ حسابداری
- انتقال راحت هزینه حقوق کارکنان به فرمول بهای تمام شده
- امکان تعریف کاربران و تعیین دسترسی آنها
- طبقهبندی اطلاعات مالی بر مبنای زمان، اشخاص، گروهها و پروژهها
سخن نهایی
حسابداری بهای تمام شده عملیاتی است که به دانش و دقت بالا و سیستم حسابداری مناسب نیاز دارد. برای آن که بتوانید بهای تمام شده را با دقت محاسبه کنید، لازم است تا مبانی این حوزه را بهخوبی فراگرفته و هزینههای مستقیم و غیرمستقیم را شناسایی کنید.
از طریق شناسایی صحیح این هزینهها و بهکارگیری استاندارد حسابداری مناسب قادر خواهید بود تا بهای تمام شده را بهدرستی محاسبه کرده و استراتژی و برنامه قیمتگذاری دقیق و کارآمدی را ارائه دهید. در این مسیر بسیار ضروری است که اهمیت ابزار مناسب حسابداری را جدی گرفته و بهترین سیستم حسابداری تولیدی را شناسایی و تهیه کنید.
برای درک بهتر تأثیر نرم افزار حسابداری آنلاین در محاسبه بهای تمام شده و کارایی آن در توسعه و بهرهوری کسبوکارهای تولیدی، میتوانید دموی رایگان لیام را دریافت کرده و امکانات بینظیر آن را موردبررسی قرار بدهید.
برای تصمیم گیری بهتر مقاله چالشهای روشهای قدیمی محاسبه بهای تمامشده در صنایع تولیدی در وب سایت اطلاعات را بررسی و مطالعه بفرمایید.
نویسنده : نیما مهاجر
کپی رایتر لیام
