در این مقاله نکات مهم صورت های مالی را بررسی میکنیم که برای شرکتهای مشمول حسابرسی مالیاتی ضروری است .همچنین سعی شده است چکیدهای از تعریف حسابرسی و حسابرس، علت انجام ، تکالیف و جرائم مالیاتی، عوامل تشکیلدهنده گزارش و ضرورت صورتهای مالی مورد بررسی قرار گیرد.
حسابرسی چیست؟
به عملیات جمعآوری اطلاعات اقتصادی و مالی و ارزیابی صورتهای مالی و تطبیق آنها با استانداردهای مشخص شده و ارائه گزارش به اشخاص ذینفع توسط یک فرد مستقل، بیطرف و خارج از سازمان میباشد.
حسابرس کیست؟
حسابرس شخصی متخصص و مستقل میباشد که مسئولیت رسیدگی و اظهارنظر بر صورتهای مالی سازمان را برعهده دارد.
این مؤسسات بر اساس نتایج کنترل کیفیت و کسب امتیاز به دست آورده شده از طریق آزمون رتبهبندی که هرساله توسط جامعه حسابداران رسمی ایران برگزار میگردد به چهار درجه تقسیمبندی میشوند و سازمانها و شرکتهای مختلف مستدعی نظارت مالی بر اساس نیاز و حساسیتی که به گزارشات مالی خود دارند و میزان هزینهای که میخواهند جهت ارزیابی صورتهای مالی خودپرداخت کنند میتوانند مؤسسه حسابرسی خود را بر اساس رتبهای که دارند انتخاب کنند.
اشخاص میتوانند از وب سایت رسمی جامعه حسابداران رسمی ایران، رتبه و میزان امتیاز مؤسسات حسابرسی را استعلام بگیرند.
درجه الف: امتیاز ۸۰۱ تا ۱۰۰۰ درجه ب: امتیاز ۶۵۱ تا ۸۰۰ درجه ج: امتیاز ۵۰۱ تا ۶۵۰ درجه د: ۰ تا ۵۰۰ امتیاز
سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است تا پایان دیماه هر سال نسبت به اعلام آن گروه یا گروههایی از اشخاص حقیقی و حقوقی و بر اساس نوع و حجم فعالیت آنها که ملزم به ارائه صورتهای مالی حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی یا مؤسسات حسابرسی هستند، اقدام نماید.
مؤسسات و شرکتهای ملزم میبایست صورتهای مالی خود را حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از مهلت انقضای ارائه اظهارنامه به سازمان مالیاتی تحویل دهند و در صورت ارائهنکردن گزارشها در موعد مقرر مشمول جریمه معادل ۲۰% مالیات متعلق میباشد و درآمد مشمول مالیات آنها از طریق رسیدگی تعیین میگردد. (ماده ۲۷۲)
لیست شرکتهای مشمول حسابرسی بر اساس نوع فعالیت:
شرکتهای متقاضی قبولشده و متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار
مؤسسهها و شرکتهای موضوعبند الف و ب ماده ۷ اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی
شعب یا مراکز برندها و نمایندگیهای خارجی
شرکتهای سهامی عام و همچنین شرکتهای وابسته به آنها
شرکتها و نهادهای عمومی غیردولتی و عوامل وابسته به آنها
شرکتهای با مسئولیت محدود
شرکتهای نسبی
شرکتهای تضامنی
شرکتهای دولتی
اشخاص حقیقی یا حقوقی بر اساس حجم فعالیت:
شرکتهای با درآمد بیش از ۳۰ میلیارد تومان
شرکتهای با جمع دارایی بیش از ۵۰ میلیارد تومان تا پایان سال مالی
گزارش حسابرسی دارای چند قسمت میباشد:
۱ – نام سازمان مورد حسابرسی قرار گرفته شده
۲ – فهرست مندرجات (عنوان)
۳ – مقدمه که در آن خلاصهای از گزارش حسابرسی میباشد
۴- مسئولیت هیئتمدیره در قبال صورتهای مالی
۵- مسئولیت حسابرس
۶- مبانی اظهارنظر حسابرس
۷- اظهارنظر حسابرس
۱- اظهارنظر مقبول: صورتهای مالی فاقد تحریف و مطابق با استانداردهای حسابرسی و بهصورت مطلوب ارائه شده است
۲- اظهار مشروط: صورتهای مالی دارای تحریف غیراساسی و نقاط مجهول هستند و یا در انجام رسیدگی محدودیتهایی وجود داشته است (اظهارنظر مشروط نوعی اظهارنظر مقبول میباشد)
۳- اظهارنظر مردود: صورتهای مالی دارای تحریف اساسی و نقاط مجهول بااهمیت هستند و قابل ارزشیابی و تحلیل نیستند
۴- عدم اظهارنظر: صورتهای مالی دارای ابهامات و محدودیت در رسیدگی هستند و آنها بهقدری باشند که حسابرس قادر به اظهارنظر مطابق با استانداردهای حسابرسی نمیباشد
توصیه میشود قبل از انجام انبارگردانی و پایان سال مالی جهت حضور حسابرسان در عملیات انبارگردانی بهمنظور دریافت اظهارنظر مقبول قرارداد حسابرسی با مؤسسه حسابرسی انتخاب شده منعقد شود
۸ – بندهای توضیحی
۹ – گزارش در مورد سایر الزامات و مقررات قانونی
۱۰- گزارش در مورد سایر وظایف بازرس قانونی
۱۱- گزارش در مورد سایر مسئولیتهای قانونی و مقررات حسابرسی
۱۲- تاریخ
۱۳- امضاء شرکا
استفادهکنندگان گزارش حسابرسی شامل: ۱- سهامداران ۲- سرمایه گزاران ۳- بستانکاران ۴- بدهکاران ۵- سازمان امور مالیاتی ۶- سازمان تأمین اجتماعی ۷- بانکها ۸- سازمان بورس و اوراق بهادر و…… میباشد
انواع حسابرسی:
۱ – حسابرسی صورتهای مالی ۲- حسابرسی رعایت ۳- حسابرسی عملیاتی ۴- حسابرسی قانونی ۵ – حسابرسی داخلی
حسابرسی صورتهای مالی: بررسی صحت و اعتبار صورتهای مالی توسط اشخاص مستقل از سازمان میباشد
حسابرسی رعایت: بررسی عملکرد سازمان نسبت به رعایت دستورالعملها و قوانین و مقررات مشخص شده میباشد
حسابرسی عملیاتی: بررسی عملکرد و درآمدزایی و هزینههای مرتبط با فعالیتهای اقتصادی سازمان میباشد
حسابرسی قانونی: دعوت از حسابرسان جهت بررسی اسناد و مدارک و صورتهای مالی سازمانی زمانی که بین اعضا هیئتمدیره و شرکا اختلاف و مشکلات مالی و قانونی به وجود آمده است
حسابرسی داخلی: واحد مستقلی از دیگر واحدها در داخل سازمان میباشد که مسئول بررسی و کنترل عملکرد و فعالیتهای انجام شده مطابق با قوانین و مقررات داخلی سازمان میباشد
حسابرسی مالیاتی: بررسی دفاتر و اسناد و مدارک و صورتهای مالی یک فرد یا شرکت توسط سازمان امور مالیاتی جهت اطمینان از وصول مالیات مطابق با درآمد اصلی و جلوگیری از فرار مالیاتی و ایجاد عدالت مالیاتی میباشد
حسابرسی تأمین اجتماعی: بررسی و ارزیابی اسناد بیمهای و هزینهای جهت اطمینان از بیمه بودن پرسنل و پرداخت کامل و بهموقع حق بیمه توسط کارفرمایانی که دارای کد کارگاهی و پرونده در سازمان تأمین اجتماعی هستند
تفاوت حسابداری و حسابرسی: حسابداری به عملیات ثبت رویدادهای مالی و نگهداری اسناد و مدارک و تحریر دفاتر و تهیه صورتهای مالی گفته میشود و توسط افراد داخل سازمان انجام میگیرد؛ ولی حسابرسی به عملیات بررسی صحت اطلاعات و صورتهای مالی و ارائه گزارش از وضعیت صورتهای مالی میباشد متوسط افراد مستقل از سازمان انجام میشود
حسابدار معاملات و رویدادهای مالی را بهصورت روزانه و ثبت میکند و حسابرس بهصورت دورهای یا پایان سال صورتهای مالی را بررسی میکند و گزارش خود را ارائه میکند.
مشاهیر حسابرسی و حسابداری ایران :
در دوره قاجار با تاسیس نخستین بانکهای خارجی در ایران و شکل گیری بازارها و سازمان های تجاری جدید و دعوت از مستشاران و متخصصان خارجی ، حسابداری مدرن نیز در ایران شکل و گسترش پیداکرد .
برخی از مشاهیری که در پیشرفت و توسعه حرفه حسابرسی و حسابداری ایران نقش به سزایی داشتند :
عزیز نبوی : متولد سال 1311 بندر انزلی و در گذشت سال 1382 ، دارای مدرک دکتری علوم اداری با گرایش حسابداری از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و دکتری دانشگاه اقتصاد از دانشگاه تهران ، و در سمت استاد دانشگاه ، نویسنده ، مشاورعالی وزارت دارایی مشغول به کار بوده است و بنیان گذار موسسه عالی حسابداری می باشد ، از آثار وی می توان تعلیف کتاب اصول حسابرسی و اصول حسابداری دولتی را نام برد.
حسن سجادی نژاد : متولد سال 1296 اصفهان و درگذشت سال 1367 ، دارای مدرک حسابدار خبره از انگلستان ، ایشان از بنیان گذاران انجمن حسابداران خبره ایران و یکی از موسسان دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران می باشد از آثار وی می توان اصول هزینه یابی و حسابداری صنعتی را نام برد .
علی اصغر آموخته : متولد سال 1284 بندر انزلی و در گذشت سال 1358 ، دانشجوی انجمن بانکداری لندن ودر سمت رئیس اداره حسابداری کل بانک ملی ایران و رئیس اداره کل حسابداری اقتصادی وزارت دارایی مشغول به کار بوده است ، از آثار وی ی توان کتاب علم حسابداری دوره اول و کتاب علم حسابداری دوره دوم را نام برد .
فضل الله اکبری : متولد سال 1300 گلپایگان و درگذشت سال 1384، دارای مدرک دکتری مدیریت بازرگانی با گرایش حسابداری از دانشگاه استانفورد کالیفورنیا ، و در سمت استاد دانشگاه ، محقق و پژوهشگر و رئیس دانشگاه علوم اداری و مدیریت بازرگانی مشغول به کار بوده است
از آثار وی می توان کتاب بررسی تحلیلی را نام برد .
حبیب اله تیموری : متولد سال 1309 در ماسوله و درگذشت سال 1388 ، دارای مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد از دانشگاه سانفرانسیسکو ، در سمت پژوهشگر ، مترجم ، مقاله نویس ، استاد دانشگاه و پژوهشگر مرکز آموزش و تحقیقات سازمان حسابرسی ایران مشغول به کار بوده است، از آثار وی می توان کتاب شناسایی در آمد را نام برد .
علی ثقفی : متولد سال 1323 قزوین ، دارای مدرک دکتری حسابداری از دانشگاه میزوری آمریکا ، و در سمت بنیان گذار و رئیس انجمن حسابداری ایران ، رئیس دانشکده حسابداری و علوم مالی دانشگاه علامه طباطبایی ، و دبیر کل کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران مشغول به کار بوده است ، ایشان دارای بیش از 50 مقاله علمی و پژوهشی و 15 مقاله علمی چاپ شده در مجلات دانشگاهی ایرانی و. خارجی می باشد.
مصطفی علی مدد : متولد سال 1315 در تهران و درگذشت سال 1391 ، دارای مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد مالی از دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران ، و درسمت استاد دانشگاه ، نویسنده ،مترجم ،پژوهشگر و معاون مدیرکل مالی وزارت علوم و آموزش عالی مشغول به کار بوده است از آثار وی می توان کتاب اصول حسابداری جلد 1 و 2 را نام برد .
برخی از مدارک و گزارشات موردنیاز جهت حسابرسی:
۱-اسناد و مدارک حسابداری: در سند حسابداری وقایع و رویدادهای مالی ثبت میشوند و صورتهای مالی بر اساس آنها تهیه میشوند
۲-دفاتر روزنامه و کل سال مورد حسابرسی:
- دفترکل: دفتری است که گردش حسابهای کل بهصورت جداگانه در آن نگهداری میشود
- دفتر روزنامه: دفتری است که تمامی رویدادهای مالی در سطح کل بهصورت روزانه و به ترتیب تاریخ در آن ثبت میشود
۳- اظهارنامه عملکرد سال مورد حسابرسی: اظهارنامه مالیاتی میباشد که تمامی مودیان حقوقی و حقیقی پس از پایان سال مالی و بعد از محاسبه سود و زیان و بستن حسابها در موعد مقرر باید ارسال کنند.
۴- تراز در سطح کل، معین، تفصیل: ۱- تراز افتتاحیه ۲- تراز آزمایشی ۳- تراز اختتامیه
- تراز افتتاحیه: تراز مربوط به ماندههای اول دوره حسابهای دائمی میباشد که از سال مالی قبلی به سال جاری منتقل شدهاند
- تراز آزمایشی: تراز مربوط بهتمامی حسابهای دائمی و موقت میباشد که در طی سال مالی دارای مانده هستند
- تراز اختتامیه: تراز مربوط به مانده حسابهای دائمی در پایان سال مالی میباشند و پس از بستن حسابهای موقت گرفته می شود
۵- اخذ تأییدیه ماندهحساب از ادارات دولتی، بانکها و اشخاص
۶-صورتهای مالی: ۱- ترازنامه ۲- صورت سود زیان ۳- صورت جریان وجوه نقد ۴- صورت تغییرات در حقوق مالکانه
- ترازنامه: نشاندهنده وضعیت مالی سازمان در یک سال مالی میباشد
- صورت سود و زیان: نشاندهنده عملکرد مالی از بابت سود یا زیان یک سازمان در بازه زمانی مشخصی میباشد
- صورت جریان وجوه نقد: نشاندهنده تغییرات نقدینگی سازمان میباشد
- صورت تغییرات در حقوق مالکانه: نشاندهنده تغییرات در حساب حقوق صاحبان سهام میباشد
۶-مدارک مربوط به افزایش سرمایه و انتقال سهام و آخرین تغییرات و مدارک ثبتی و مدارک شناسایی سهامداران
۷- صورتحساب بانکها، وامهای دریافتی و سپردهها
۸- قراردادها، بیمهنامهها، اجارهنامهها، مابیعه نامهها و سرقفلی
۹- گزارشات بهای تمام شده
۱۰- گزارشات موجودی کالا و انبارگردانی و کارتکس کالاها
۱۱- اظهارنامه ارزش افزوده تمامی فصول سال مورد حسابرسی
۱۲- گزارشات معاملات فصلی تمامی فصول سال مورد حسابرسی
۱۳- برگههای تشخیص و قطعی مالیاتی سنوات قبل و قبضهای مالیاتی پرداختی
۱۴-گزارش ریز پرسنل و هزینههای مربوط به حقوق پرداختی و بیمه
۱۵- گزارش مربوط به ریز داراییهای ثابت و استهلاک انباشته
۱۶- مجوزها
🧾 اگر در اجرای صحیح تکالیف مالیاتی یا تفسیر نتایج حسابرسی به کمک نیاز دارید،
با یک حسابرس یا وکیل مالیاتی متخصص مشورت کنید تا از جرائم مالیاتی جلوگیری شود.
