تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که مشغول به فعالیت هستند و کسب درآمد دارند براساس قوانین سازمان مالیات کشور موظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند. اظهارنامه اشخاص حقیقی نیز یکی از انواع اظهارنامه های مالیاتی است که در ادامه آن را بررسی خواهیم کرد.
همانطور که می دانید وظیفه دولت تامین آسایش و رفاه عمومی است و برای این کار نیاز به بودجه مالی دارد و اخذ مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی یکی از روش های تامین بودجه مالی کشور است.
هر شخص حقیقی یا حقوقی موظف است فعالیت ها و معاملات مالی را که طی سال مالی انجام داده است به همراه اسناد و مدارک مرتبط در اظهارنامه مالیاتی تکمیل کند و در زمان مقرر به سازمان مالیات کشور تسلیم نماید.
اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی چیست؟
در ابتدا شاید این سوال پیش بیاید که اشخاص حقیقی چه کسانی هستند؟ به عبارت دیگر هر شخص که یکی از افراد جامعه است و در نوع خود دارای شخصیت است و با تکیه بر فردیت خود حقوق و تکالیفی دارد. هر انسان یک شخص حقیقی محسوب می شود.
به زبان حسابداری اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل یا کسب و کار هستند که کسب و کار شان را خارج از قواعد حقوقی راه اندازی نموده اند یا بعبارتی کسب و کار شخصی دارند.
اشخاص حقیقی موظف هستند سود و زیان درآمد را در طی یک سال مالی در اظهارنامه های مالیاتی تکمیل کنند. مالیاتی که اشخاص حقیقی بابت درآمد به دست آمده به دولت پرداخت می کنند یکی از مهم ترین انواع مالیات است که بخش قابل توجهی از بودجه دولت را تامین می کند.
تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی در حال حاضر به صورت الکترونیکی انجام می شود و این افراد باید در زمان مشخصی که سازمان مالیاتی تعیین می کند به این سامانه مراجعه کنند و اظهارنامه مالیاتی را کامل کنند.
گروه بندی اشخاص حقیقی:
در ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 25 قانون مالیاتی کشور اشخاص حقیقی به سه گروه زیر تقسیم می شوند:
گروه اول اشخاص حقیقی
مشاغلی و اشخاصی که درآمد ابرازی آن ها براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل اظهارنامه تسلیمی خردادماه هر سال مبنای تعیین گروه بندی سال بعد از تسلیم اظهار نامه عملکرد می باشد
به عنوان مثال مبلغ فروش و سایر درآمدهای مندرج در اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال ۱۳۹8 مبنای گروه بندی سال ۱400 می‌باشد.
تمامی مشاغلی که در ادامه بررسی می کنیم بدون توجه به کوچکی یا بزرگی فعالیتشان در مشاغل گروه اول قرار می گیرند:
- کلیه وارد کنندگان و صادرکنندگان
- صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه با مراجع ذیربط
- صاحبان هتل های سه ستاره و بالاتر
- صاحبان بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاهها، کلینیک های تخصصی
- صاحبان مشاغل صرافی
- صاحبان فروشگاههای زنجیره ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه و با مراجع ذیربط.
- صاحبان موسسات حسابرسی، حسابداری و دفتر داری، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ای، انفورماتیک و طراحی سیستم
- صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری و با باربری
گروه دوم مالیاتی اشخاص حقیقی
سایر اشخاص حقیقی درآمد ابرازی فروش کالا با فروش توام کالا و ارائه خدمت دوسال قبل آنها و با آخرین درامد قطعی شد، آنها فروش کالا یا روش توام کالا و ارائه خدمت بیش از هجده میلیارد ریال و مساوی با کمتر از مبلغ پنجاه و پنج میلیارد ریال باشد. (مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی با نماینده قانونی وی)
متن ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم درباره مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی:
مؤدیان موضوع این فصل این قانون مکلفند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونه‌ای که وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را بهه نـرخ مـذکور در ماده (۱۳۱۱۱) این قانون پرداخت نمایند.
تبصره ـ سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند برخی از مشاغل یا گروه‌هایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده (۸۴۴) این قانون باشد از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مؤدیان مذکور را به صورتت مقطوع تعیین و وصول نماید.
در مواردی که مؤدی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد مالیات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود. حکم این تبصره مانع از رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود.
در سال 99 به دلیل شیوع ویروس کرونا مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی برای دو ماه تمدید شد و مودیان تا پایان مرداد 99 برای تسلیم اظهارنامه اشخاص حقیقی فرصت داشتند.
برای ارسال اظهارنامه های مالیاتی اشخاص حقیقی در سال 1400 هنوز تاریخ مشخصی اعلام نشده است اما گمانه زنی هایی وجود دارد که برای سال 1400 نیز برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا با تاخیر انجام شود.
نحوه ثبت نام اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی
سازمان مالیاتی کشور با طراحی سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی مودیان را از پرکردن فرم های چاپی مالیات بی نیاز کرده است و مودیان مالیاتی می توانند اطلاعات را در این سامانه به ثبت برسانند. از آنجا شیوه محاسبه مالیات در کشور به صورت خوداظهاری است این روش بسیار کارآمد است:
مرحله اول:مراجعه به سامانه عملیات الکترونیک
برای اولین مرحله باید در سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به نشانی tax.gov.ir مراجعه نمایید و ثبت نام کنید. پس از آن باید اظهارنامه مالیاتی را تکمیل و ثبت کنید.
مرحله دوم: دانلود و نصب اظهارنامه
پس از اینکه ثبت نام شما کامل شود کد کاربری و رمز عبور به شما داده می شود که با دانلود نرم افزار اظهارنامه مالیاتی و نصب آن بر روی سیستم با این نام کاربری و رمز عبور می توانید وارد نرم افزار شوید.
مرحله سوم : تکمیل اطلاعات مورد نیاز
اطلاعات مربوط به اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی مانند اطلاعات حسابداری و ترازنامه باید در فرم های آماده درج شود و اطلاعات هویتی را از سامانه ثبت نام الکترونیک دریافت کنید و آن ها در نرم افزار به ثبت برسانید
مرحله چهارم: چاپ نسخه پیش نویس
یکی از مهم ترین نکاتی که باید به یاد داشته باشید و ممکن است به شما کمک زیادی کند این است که قبل از اینکه اظهارنامه مالیاتی را ارسال کنید حتما یک پیش نویس از اطلاعاتی که وارد کرده اید بگیرید و به دقت آن ها را بررسی کنید که خطایی هنگام ثبت مرتکب نشده باشید.
مرحله پنجم: ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری
پس از بررسی اطلاعات ثبت شده می توانید اظهارنامه را ارسال کنید. پس از ارسال اظهارنامه مالیاتی یک کد رهگیری برای شما ارسال می شود.
مرحله ششم : صدور قبض الکترونیکی و پرداخت مالیات
اشخاص حقیقی که مشمول مالیات هستند پس از اینکه کد رهیگیری دریافت کردند می‌توانند درخواست صدور الکترونیکی قبض مالیاتی را پیگیری کنند و به روش‌های مختلف اقدام به پرداخت مالیات کنند.
