شرکت‌های تولیدی برای محاسبه هزینه‌های تولید و فروش کالا از حسابداری تولیدی استفاده می‌کنند. حسابداری امن نقش بسیار مهمی در توسعه کسب و کارهایی دارد که هدف از تأسیس آن‌ها تولید و فروش کالا است. همچنین صنعت تولید در سال‌های اخیر دچار تغییر و تحول‌های زیادی شده است به همین دلیل قوانین مربوط به این کسب و کارها دائماً در حال تغییر است؛ بنابراین داشتن اطلاعات کافی در مورد این زیرمجموعه از علم حسابداری می‌تواند به مدیران مجموعه‌های تولیدی کمک زیادی کند. در این مطلب قصد داریم تا شما را با حسابداری تولیدی و کاربردهای آن بیشتر آشنا کنیم؛ پس با ما همراه باشید.
آشنایی با حسابداری تولیدی
برای این که کسب و کارهای مرتبط با تولید و توزیع کالاهای گوناگون بتوانند در دنیای تجارت موفق شوند، نیاز به یک حسابدار تولیدی دارند تا با ارائه گزارش‌های مالی در مورد روند تولید، امکان کاهش هزینه‌های جانبی تولید محصول و افزایش سود فراهم شود. به کمک حسابداری تولیدی مدیر یک مجموعه تولیدی می‌تواند میزان تولید را کنترل کند، بر این بخش نظارت کافی داشته باشد و با توجه به اهداف مجموعه تصمیمات لازم را در زمان مناسب عملی کند.
هزینه‌های مورد نیاز برای تولید یک کالا شامل چه مواردی می‌شود؟
همان‌طور که در بخش قبلی اشاره کردیم؛ یک شرکت تولیدی برای محاسبه میزان هزینه‌های لازم برای تولید محصول به یک حسابدار تولیدی نیاز دارد؛ اما منظور از هزینه‌های تولید کالا چیست و این هزینه‌ها شامل چه چیزهایی می‌شوند؟ این‌ها سؤالاتی هستند که ما قصد داریم در این بخش به آن‌ها پاسخ دهیم. برای آشنایی با تاریخچه حسابداری می‌توانید مقاله مربوط را در مقالات سامیار بخوانید.
هزینه مواد اولیه
هزینه مواد اولیه یا به اصطلاح هزینه مواد خام شامل تمام هزینه‌هایی است که یک شرکت تولیدی باید برای تولید محصولاتش پرداخت کند. به عنوان مثال یک شرکت تولیدکننده صندلی به مواد اولیه مختلفی مانند چوب، چرم، پارچه و… برای تولید محصولاتش احتیاج دارد. محاسبه میزان هزینه این مواد اولیه که عملاً بدون استفاده از آن‌ها امکان تولید وجود ندارد، برای شرکت‌ها تولید از اهمیت زیادی برخوردار است. برای محاسبه هزینه‌های تولید می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. یکی از این روش‌ها استفاده از روش پیگیری دائمی جهت بررسی مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت محصولات است. در واقع در این روش تولیدکننده با علم به این که برای ساخت محصولاتش به چه مواد اولیه‌ای نیاز دارد، ارزیابی‌های لازم را برای تهیه آن‌ها انجام می‌دهد.
هزینه فرآیند تولید
هزینه‌های مربوط به فرآیند تولید کالا برای شرکت‌هایی حائز اهمیت است که چندین محصول همگن تولید می‌کنند زیرا در برخی موارد محصولاتی وجود دارند که فرآیند ساخت آن‌ها تکمیل نشده است و هنوز ناقص هستند. به عنوان مثال در پایان هر دوره کاری در کارخانه‌های ساخت خودرو، حسابدار هزینه تولیدات تکمیل شده را محاسبه می‌کند و هزینه محصولات ناقص را از هزینه‌های اولیه کسر می‌کند.
هزینه کالاهای تولید شده
در حسابداری تولیدی به هزینه کالاهایی که تولید شده و در انبار وجود دارند اما هنوز فروخته نشده‌اند، هزینه کالاهای موجود یا هزینه کالاهای تولید شده می‌گویند. گاهی محاسبه هزینه کالاهای موجود برای بسیاری از افراد به موضوع پیچیده‌ای تبدیل می‌شود زیرا در برخی مواقع کالاهای تولید شده به مکان عرضه رسیده‌اند اما صاحب اصلی کالا مشخص نیست. در این مواقع معمولاً کسی صاحب کالا معرفی می‌شود که هزینه‌های مربوط به بارگیری و حمل و نقل محصولات را از کارخانه به محل فروش تقبل کرده باشد.
هزینه سفارش کار
مدیران کسب و کارهای کوچک با محاسبه هزینه‌های سفارش کار می‌توانند تمام هزینه‌های مرتبط با نیروی کار و مواد اولیه را محاسبه کنند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا قبل از شروع کار بتوانند سرمایه مورد نیازشان را تأمین کنند. در واقع با محاسبه میزان ساعات کاری، مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کالا و سایر هزینه‌های تولید می‌توان هزینه کل کار را تخمین زد. همچنین هزینه‌های تخمین زده شده برای بخش‌های مختلف یک شرکت تولیدی ممکن است متفاوت باشد؛ بنابراین باید آن‌ها را به صورت جداگانه محاسبه کرده و در انتها با هم جمع بزنید تا بتوانید هزینه کل کار را تعیین کنید. در نظر داشته باشید که هزینه‌های جانبی (هزینه‌هایی که نمی‌توان آن‌ها را از هزینه تولید جدا کرد) را نیز باید به هزینه‌های تولید اضافه کنید.
یک حسابدار تولیدی چه وظایفی دارد؟
حسابداری که وظیفه انجام امور مربوط به حسابداری تولیدی را بر عهده می‌گیرد باید با دانش حسابداری و نحوه ساز و کار واحد تولیدی آشنایی داشته باشد. برخی از وظایف یک حسابدار تولیدی عبارت است از:
- میزان کالاهای تولید شده، فروخته شده و تعداد کالاهای که در انبار وجود دارد را محاسبه کند تا بر اساس این اطلاعات مدیریت بتواند در مورد میزان تولید محصولات در آینده تصمیم‌گیری کند.
- تمامی خط‌های تولید یک مجموعه باید به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار بگیرد تا در صورت لزوم میزان تولیدات یا ساعات کاری نیروهای مشغول در خط‌های تولید افزایش یا کاهش پیدا کند.
- کنترل میزان تولید بر اساس سیاست‌های شرکت و میزان عرضه و تقاضا در بازار نیز بر عده حسابدار تولیدی است. او باید بتواند با آنالیز اطلاعاتی که در اختیار دارد، گزارش‌های مالی جامعی را در اختیار مدیران مجموعه تولیدی قرار دهد.
- یکی از مسائل مهم در حسابداری تولیدی، پیش‌بینی سرمایه لازم برای ادامه کار بخش‌های مختلف تولید است. پیش‌بینی سرمایه مورد نیاز می‌تواند در بازه‌های زمانی مختلفی با توجه به نظر مدیر شرکت انجام شود.
- محاسبه حقوق و دستمزد کارگران نیز از وظایف اصلی یک حسابدار تولیدی است. بهتر است بدانید که حقوق کارگران خط تولید بر اساس عوامل مختلفی مانند ساعات کاری، سختی کار و… محاسبه و پرداخت می‌شود.
- قوانین مالیاتی در کشور ما دائماً در حال تغییر هستند به همین دلیل یک حسابدار حرفه‌ای باید با تمام قوانین مالیاتی آشنایی داشته باشد تا بتواند میزان پرداختی‌های مالیاتی را محاسبه کند.
سخن پایانی
حسابداری تولیدی یکی از زیرمجموعه‌های علم حسابدار است که به شرکت‌های تولیدی کمک می‌کند تا بتوانند هزینه‌های فرآیند تولید، مواد اولیه، هزینه سفارش کار و هزینه کالاهای موجود را محاسبه کنند. بررسی تمام این هزینه نقش مهمی را تصمیم‌گیری‌های مدیریتی ایفا می‌کند زیرا بر اساس این اطلاعات می‌توان سرمایه لازم برای بخش‌های مختلف را تخمین زد و یا به دنبال راهکارهایی برای کاهش هزینه‌های تولید بود. حسابدارانی که مسئولیت حسابداری تولیدی را بر عهده می‌گیرند علاوه بر محاسبه حقوق و دستمزد کارگران باید سرمایه لازم برای تولید محصولات مختلف را پیش‌بینی کنند، میزان تولید را کنترل کنند و گزارش‌های کاملی را در مورد میزان کالاهای تولیدی، فروخته شده و موجود در انبار را تهیه و به مدیر مجموعه ارائه دهند.