اظهارنامه عملکرد (مالیات بردرآمد)

اگر خواسته باشیم تعریفی از اظهارنامه عملکرد (مالیات بردرآمد) بدانیم میبایست به ماده 1 آیین نامه اجرایی ماده 95 مراجعه کنیم

اظهارنامه :

در آنجا اظهارنامه مالیاتی (عملکرد ) را فرمی است به منظور اظهار درآمدها،هزینه ها،دارایی ها،بدهی ها،سرمایه،معافیت ها،درآمدمشمول مالیات ،مالیات،بخشودگی مالیاتی و اطلاعات هویتی و مکانی حسب مورد که برای صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موضوع قانون مالیات های مستقیم،برحسب نوع و حجم فعالیت اشخاص مذکور مطابق نمونه هایی که توسط سازمان ،تهیه و اعلام می شود تعریف کرده است.

همان گونه که از تعریف اظهارنامه مالیاتی پیداست تمامی اطلاعات پولی ،مالی،هویتی مودی در آن درج و درآمد مشمول مالیات و مالیات متعلق نشان داده خواهد شد.
افرادی که نسبت به “تسلیم” اظهارنامه مالیاتی اقدام می کنند میبایست نسبت به مسائل حسابداری و مالیاتی بصیر و آگاه باشند زیرا تمامی عملکرد و ماحصل یک دوره یا سال مالی اشخاص و شرکت ها در این فرم گنجانده می شود و عدم تسلط به تکمیل و قوانین موضوعه می تواند مشکلاتی را برای مودیان ایجاد نماید.

لذا آن افراد میباست به مواد قانونی معافیت های مالیاتی،بخشودگی ها،جرائم آشنا باشند و اطلاعات کافی داشته باشند(132 الی 146 مکرر،95،97،190،191،192،193،210،201،آیین نامه اجرایی ماده 95،آیین نامه اجرایی ماده 219) و بخشنامه ها و نامه های مالیاتی متعدد را میتوان در این خصوص نام برد.

مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی:

ابتدا ذکر این نکته قابل توجه است که “تسلیم اظهارنامه” به چه معناست زیرا گاهی دیده می شود حسابداران از عبارت “ارائه اظهارنامه” استفاده میکنند.

به نظر نگارنده تسلیم بدین معنی است ( در مباحث مالی و مالیاتی) که شما فرم،مدرک یا هر سندی را به سازمان امورمالیاتی و ادارات امورمالیاتی می دهید بدون آن که به شما عودت دهند.ولی در ارائه شما مدرکی،سند یا فرمی را که به سازمان یاد شده می دهید ایشان پس از بررسی و یا مواعد قانونی خود به شما عودت می دهد.

اگر خواسته باشیم مثالی بزنیم بابت تسلیم همین اظهارنامه مالیاتی و بابت ارائه میتوان به دفاتر،اسنادمدارک اشاره کرد که به ادارات امورمالیاتی ارائه میشود(موضوع ماده 229 قانون مالیات های مستقیم)

مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای صاحبان مشاغل موضوع ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون مالیات های مستقیم،تا پایان خرداد ماه برای عملکرد سال گذشته و بابت اشخاص حقوقی (شرکت ها) 4 ماه پس پایان سال مالی (موضوع ماده 155 قانون مالیات های مستقیم) می باشد.

انواع اظهارنامه مالیاتی:

اظهارنامه مالیاتی به سه نوع اصلی،جایگزین و اصلاحی طبقه بندی می شود.

اظهارنامه اصلی:

اظهارنامه ای که برای اولین بار و در موعد مقرر قانونی تسلیم می شود را اصلی گویند.
اگر سال مالی شرکتی مطابق با سال مالیاتی باشد( سال مالیاتی از اول هر سال شروع و به پایان همان سال ختم می شود و سال مالی در اساسنامه شرکت ها درج می شود که میتواند همانند سال مالیاتی از اول سال شروع و به پایان همان سال ختم و یا هر تاریخی از سال شروع و ختم شود) موعد تسلیم اظهارنامه مالیاتی 4 ماه پس از سال مالی یعنی تا پایان تیر ماه سال بعد خواهد بود.
لذا اظهارنامه ای که تا قبل از پایان تیر ماه به سازمان تسلیم شود اظهارنامه اصلی می باشد.

اظهارنامه جایگزین:

اظهارنامه ای که پس از اظهارنامه اصلی ولی تا قبل از اتمام موعد قانونی تسلیم شود را جایگزین گویند.
بنابراین نکته مهم در خصوص اظهارنامه اصلی و جایگزین ، تسلیم آن در موعد مقرر و به عبارتی تا قبل از انقضای مهلت تسلیم آن می باشد.

اظهارنامه اصلاحی:

اظهارنامه مالیاتی که یک ماه پس از موعد تسلیم اظهارنامه تسلیم می شود را اظهارنامه اصلاحی گویند.
در خصوص اظهارنامه اصلاحی میبایست چند نکته را متذکر شد:
ابتدا این که اظهارنامه اصلاحی شرایطی دارد که باید مدنظر قرار داد به معنایی دیگر نمیتوان به هردلیل اظهارنامه اصلاحی را تسلیم کرد چرا که در زمان رسیدگی ادارات امورمالیاتی هر اظهارنامه اصلاحی را از مودیان قبول نمیکنند.

حال با توجه به چه شرطی میتوان اظهارنامه اصلاحی فرستاد؟

در این باره میتوان به بند 2 بخشنامه 200/12319/ص مورخ 1393/07/07 اشاره کرد که عنوان شده ، هر گونه اظهارنامه تا قبل از اتمام موعد قانونی به عنوان اظهارنامه اصلی تلقی میگردد و تسلیم اظهارنامه در بازه یک ماهه پس از آن موعدد قانونی به عنوان اظهارنامه اصلاحی است،در صورتی که “در مقایسه با اظهارنامه اصلی ( آخرین اظهارنامه تسلیمی در موعد مقرر )مغایرت ارقام اظهارنامه اصلاحی ناشی از نتیجه ثبت سند حسابداری اصلاحی یا رویداد مالی پس از تسلیم اظهارنامه اصلی در دفاتر قانونی نباشد”.

همچنین مطابق بخشنامه 200/93/26 مورخ 1393/03/03
اشتباهات محاسباتی و ریاضی مربوط به درآمد و هزینه که سهوا و با توجه به بررسی کمیته ای که بابت بررسی اظهارنامه اصلاحی تشکیل می شودقابل قبول خواهد بود
بنابراین ملاحظه می شود اظهارنامه اصلاحی با توجه شرایطی پذیرفته می شود که حسابداران میبایست مدنظر قرار دهند و بخشنامه های فوق الذکر را دقیق مطالعه کنند.همچنین تبصره ماده 226 قانون مالیات های مستقیم در مورد اظهارنامه اصلاحی نکاتی را ذکر کرده است.

مرور زمان رسیدگی:

مهلت رسیدگی به اظهارنامه های تسلیمی که در موعد مقرر تسلیم شده است یک سال از تاریخ اتمام موعد قانونی است.
فرض بفرمایید مهلت تسلیم اظهارنامه شرکتی که تا 31 تیر ماه 99 ( مربوط به عملکرد98) بوده و در آن موعد مقرر قانونی نیز تسلیم شده است تا 31تیر ماه 1400 و حداکثر باید تا 3 ماه پس از آن یعنی انتهای مهر ماه 1400 برگ تشخیص عملکرد(مالیات بردرآمد) را اداره امورمالیاتی به مودی ابلاغ کند.

عدم رسیدگی به اظهارنامه تسلیمی در موعد مقرر قانونی در بازه یک سال پس از تسلیم مهلت تسلیم موجب قطعیت درآمد مشمول مالیات و مالیات ابرازی مودی خواهد شد.

مودیانی که اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر قانونی تسلیم ننموده باشند یا اصولا مکلف به تسلیم نباشند مرور زمان مالیاتی پنج سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات میباشد.پس از گذشت پنج سال مذکور ،مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود مگر این که در طی این مدت درآمد مودی تعیین و برگ تشخیص صادر شده باشد و حداکثر طی سه ماه پس از پنج سال به مودی ابلاغ شده باشد.

در این خصوص میتوانید به مواد قانونی 156،157 مراجعه کنید.

روش های تشخیص مالیات بردرآمد:

از عملکرد 98 و به بعد درآمد مشمول مالیات و مالیات متعلق مودیان اگر اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر قانونی و براساس صحت و واقعیت و قانون و مقررات تسلیم شده باشد بدون رسیدگی مورد پذیرش قرار خواهد گرفت و قطعی تلقی می شود.
ذکر این نکته مهم ضروری است که رعایت قوانین و مقررات بدین معنی است که اظهارنامه مالیاتی حداقل شامل ترازنامه ،حساب سودوزیان برای اشخاص حقوقی و برای صاحبان مشاغل مطابق آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون مالیات های مستقیم باشد.
عدم ارائه ترازنامه یا سودوزیان یا صورت درآمدوهزینه یا خلاصه درآمد و هزینه همراه با اظهارنامه مالیاتی و یا درج مبلغ صفر در ترازنامه ،سودوزیان،درآمدوهزینه به منزله تسلیم اظهارنامه نمی باشد.

از عملکرد 98 و به بعد با توجه به حذف روش علی الراس از مبانی محاسباتی تشخیص و رسیدگی مالیاتی مودیان ، اگر اظهارنامه تسلیمی مورد قبول واقع نگردد،اظهارنامه برآوردی از طرح جامع مالیاتی ( با توجه به اطلاعات کسب شده از بیمه،گمرک،بانک،اداره ثبت،ثبت اسناد و املاک و سایر دستگاه های دولتی ) مبنای رسیدگی و تشخیص قرار میگیرد.

ریسک مودیان:

مودیان از عملکرد 98 و به بعد به 3 دسته پرریسک،با ریسک متوسط و کم ریسک طبقه بندی می شوند.
مودیان با ریسک بالا (پرریسک و با ریسک متوسط) حسابرسی شده و مودیان کم ریسک اظهارنامه های تسلیمی ایشان بدون رسیدگی قطعی خواهد شد.
لازم به ذکر است سازمان امورمالیاتی 5% از مودیان با ریسک کم را به صورت نمونه و یا سایر طرق انتخاب و مورد رسیدگی قرار می دهد.

به نظر نگارنده،عدم حسابرسی ماده 272 قانون مالیات های مستقیم بابت مودیانی که مکلف به حسابرسی صورت های مالی خود هستند،عدم ارسال گزارشات فصلی و ارزش افزوده،مودیانی که اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر ارسال ننموده اند یا برخلاف واقعیت ( تطبیق با بانک اطلاعاتی سازمان امورمالیاتی) ارسال کرده اند،عدم تطابق اطلاعات بانکی مودی در اظهارنامه تسلیمی با گردش حساب بانکی مودی را مودی با ریسک بالا و متوسط و با اولویت رسیدگی می داند.

برای مطالعه بیشتر میتوانید به دستورالعمل 100/66/508 مورخ 1399/03/07 وماده 97 اصلاحیه سال 1394 قانون مالیات های مستقیم مراجعه کنید